Układ ruchu zdrowego człowieka to doskonale zaprogramowana maszyna, która potrafi spełniać wiele ról jednocześnie. Potrafi zapewnić siłę i stabilizacje by poderwać z ziemi ważący kilkadziesiąt kilogramów ciężar, a jednocześnie w razie potrzeby zapewnia koordynację, precyzję i subtelność ruchu gdy przykładowo tańczymy.
Główne oprogramowanie tej maszynki znajduje się w strukturach centralnego układu nerwowego, to mózg steruje ruchem, a mięśnie są wykonawcami jego woli. Kontrola ruchu przez struktury nerwowe to skomplikowany proces odbywający się na wielu poziomach od mózgowia po rdzeń kręgowy. Gdyby zreasumować w skrócie działanie tego mechanizmu można by powiedzieć, że na poziomie świadomej decyzji powstałej w korze mózgowej wysyłamy sygnał jaki ruch chcemy wykonać, a wszystkie podświadomie działające ośrodki dopasowują napięcie mięśni, siłę skurczu, ilość jednostek motorycznych itd. Tak by zadany cel ruchu zrealizować. Na przykład podczas rzutu do kosza (kiedy już nauczymy się techniki rzutu) nasza kora mózgowa wysyła sygnał (intencje), że chcemy wykonać rzut. Pozostałe ośrodki sterujące dopasowują pracę mięśni do odległości z jakiej rzucamy. Sam rzut jest czynnością wyuczoną i automatycznie układ nerwowy dopasowuje siłę rzutu, nie musimy za każdym razem dokonywać analizy odległości od kosza, nie ma na to czasu. Ty myślisz „rzucam”, a reszta dzieje się podświadomie. Dlatego mówi się że kora mózgowa myśli o ruchu nie o mięśniach. I tu zmierzamy powoli do dysbalansu mięśniowego.
Jeżeli na drodze nauki automatyzmów ruchowych pojawią się jakieś błędy: nawyki ruchowe związane ze zbyt wczesną specjalizacją ruchową, kontuzje, nawyki związanie z długotrwałą pozycją w pracy, choroby itp. to mózg i tak poradzi sobie z wykonaniem zadanego celu, ale może użyć do tego mało ekonomicznych środków. Przykład? Kulomiot , który nie nabędzie techniki wykonania odpowiedniego wygenerowania ruchu z biodra, będzie pchał z „samej ręki”. Cel, czyli pchnięcie zostanie wykonane , natomiast sposób jego wykonania sprawi, że wynik będzie słabszy, a bark ulegnie przeciążeniu.
Mięśnie antagonistyczne i synergistyczne
Sterowanie ruchu na poziomie mięśni odbywa się na zasadzie harmonijnej współpracy mięśni anatagonistycznych i synergistycznych.
Mięśnie antagonistyczne to takie, które działają do siebie przeciwstawnie. Np. prostownik i zginacz przedramienia (biceps, triceps). Kiedy dokonujemy zgięcia przedramienia, prostownik musi się rozluźnić, żeby umożliwić ten ruch (unerwienie reciprokalne)
Mięśnie synergistyczne to mięśnie, które wykonują ruch w jednym kierunku.
Kiedy ta współpraca w wyniku wymienionych wcześniej przyczyn ulegnie zaburzeniu – mamy do czynienia z dysbalansem mięśniowym. Wykrywanie takiego dysbalansu odbywać się może za pomocą wnikliwej obserwacji i analizy wzorca ruchu lub za pomocą odpowiednich testów funkcjonalnych. Dysbalans mięśniowy może dotyczyć w zasadzie wszystkich struktur układu ruchu, w praktyce natomiast powtarzają się najczęściej poniższe przykłady (pamiętać należy że to przykłady statystyczne i każdy podopieczny wymaga indywidualnej oceny, natomiast mogą stanowić dobrą podpowiedź w poszukiwaniach).
Dysbalans agonista-antagonista: mięsień biodrowo – lędźwiowy – mięsień pośladkowy wielki
Ten pierwszy jest zginaczem stawu biodrowego, drugi jego prostownikiem. Nierównowaga między tymi mięśniami powstaje bardzo często w wyniku nadmiernej ilości czasu spędzanego w pozycji siedzącej. Jest takie powiedzenie branżowe, że anatomia podąża za funkcją. W wyniku długotrwałego zgięcia bioder (siedzenie) zginacz ulega funkcjonalnemu skróceniu, a przez to prostownik (pośladek) jest nieaktywny, mówiąc obrazowo uśpiony. Nie działający pośladek to krótka droga do nieefektywności i przeciążeń niemalże w każdym sporcie (brak trójwyprostu w sprincie, brak „dopchnięcia biodra w sportach walki czy pchnięciu kulą itp.). W tym przypadku konieczna jest praca z mięśniem biodrowo-lędźwiowym. Kiedy zmniejszymy jego funkcjonalne napięcie, otworzymy sobie drogę do skutecznej aktywacji mięśnia pośladkowego, a tym samym poprawy wyniku sportowego.
Test Thomasa – ocena wyprostu biodra – ocena skrócenia zginaczy
Dysbalans agonista – antagonista – synergista
Mięsień naprężacz powięzi szerokiej – mięsień pośladkowy średni
Właśnie tak, mięśnie, które są antagonistami mogą być również synergistami.
Oba są odwodzicielami biodra (synergiści). Pierwszy jest zginaczem i rotatorem wewnętrznym drugi prostownikiem i rotatorem zewnętrznym (i w tych płaszczyznach są antagonistami). Rolą obu tych mięśni jest stabilizacja boczna miednicy. Gdy stajemy na jednej nodze zapewniają utrzymanie miednicy na jednym poziomie. Problemem najczęściej jest nadmierne napięcie naprężacza i brak aktywacji pośladkowego średniego. Wówczas dochodzi do przewagi rotacji wewnętrznej uda, co wiąże się z tendencją do koślawości kolana i stopy. Badania jasno pokazują, że zaburzona aktywacja pośladkowego średniego zwiększa ryzyko wystąpienia bólu kolan (boczne przyparcie rzepki czy zespół pasma) oraz tendinopatii Achillesa. Przyczyną powstania tego dysbalansu są:
– pozycja zgięciowa bioder (siedzenie);
– nieprawidłowe nawyki ruchowe (np. w wyniku przebytego urazu).
Test stabilizacji bocznej miednicy wg. Kinetic Control
Dysbalans między stabilizatorami, a mobilizatorami
Rotatory barku, mięsień naramienny i piersiowy większy
Mięśnie stożka rotatorów znajdują się pod mięśniem naramiennym, a ich rolą jest stabilizowanie kości ramiennej w panewce podczas ruchu. Mięśnie naramienny i piersiowy to mięsnie stworzone do napędzania ramienia. W przypadku nieprawidłowej funkcji rotatorów – kość ramienna ma „luzy” w stawie, co z kolei grozi uszkodzeniem struktur stawowych, a układ nerwowy w związku z tym nie pozwala rozwijać pełnej siły mięśniom wykonującym obszerne ruchy. Dlatego jeśli Twój podopieczny doszedł do ściany w wyciskaniu na ławce i wszystkie sposoby zawodzą warto sprawdzić czy aby nie ma problemów z aktywacją rotatorów. Może się okazać że po wzmocnieniu rotatorów barku zwiększy się rekord w wyciskaniu mimo nie ćwiczenia samego wyciskania!
Dysbalans między mięśniami głębokimi, a powierzchownymi mięśni brzucha
Mięśnie brzucha ułożone są warstwowo, pierwsza najgłębsza warstwa to mięśnie poprzeczne brzucha, które wraz z przeponą i mięśniami dna miednicy tworzą coś w rodzaju „balona”. „Balon” ten poprzez odpowiednią aktywację głębokich mięśni zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej zabezpieczając kręgosłup podczas ruchu. Kiedy kręgosłup jest zabezpieczony powierzchowne mięśnie brzucha mogą swobodnie wykonywać obszerne ruchy tułowia. kiedy jednak mechanizm ten nie działa i mięśnie głębokie nie zabezpieczają „centrum ciała”. powierzchowne mięśnie (skośne, prosty) muszą spełnić dwie sprzeczne role czyli stabilizacji i wykonania ruchu jednocześnie, przez co jedna z tych ról wypada i może stanowić zarzewie powstania kontuzji. Przyczyną powstania tego dysbalansu mogą być złe nawyki ruchowe, przebyte operacje na jamie brzusznej czy klatce piersiowej itp.
„Balon” mięśni głębokich brzucha”
Dysbalans mięśniowy stanowi spore wyzwanie w pracy trenera, ponieważ może zniweczyć nawet najlepiej zaplanowany program treningowy. Prowadząc do ściany możliwości lub kontuzji. Dlatego warto poznać mechanizmy jego powstawania i zwalczać je w zarodku, żeby cieszyć się szczęściem i zdrowiem swoich podopiecznych.
Interesuje Cię ten temat? Zapraszamy na szkolenia on- line!
https://polskiecentrumfitness.pl/produkt/jak-planowac-trening-personalny-w-oparciu-o-fizjologie-ukladu-nerwowego/
https://polskiecentrumfitness.pl/produkt/bol-w-sporcie/
Autor tekstu: Michał Sówka- fizjoterapeuta / The Runner Projekt
https://www.facebook.com/runnerprojectteam
Obraz: <a href=”https://pl.freepik.com/zdjecia/medyczny”>Medyczny zdjęcie utworzone przez drobotdean – pl.freepik.com</a>
Źródła:
Puzzoni C., Aurelio M., Candido de Paula Richter G.: Influence of Stretching and Strengthening of the Iliopsoas Associated with Lumbar Segmental Stabilization Exercises in Patients with Low Back Pain: The pilot study: Journal of Exercise, Sports & Orthopedics: 2014
Semciw A. Neate R., Pizzari T.: Running related gluteus medius function in health and injury: A systematic review with meta-analysis: J Electromyography Kinesiology: 2016: 30: 98-110.
Soo-Han K., Se-Yeon P.: Effect of hip position and breathing pattern on abdominal muscle activation during curl-up variations: Journal Exercise Rehabilitation: 14 (3): 2018: 445-450
The structure and function of breathing: Leon Chaitow, Dinah Bradley
Copyright © 2022 Polskie Centrum Fitness | Powered by kolektyv.pl
